ไรน้ำนางฟ้า (Daphnia) เป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังจำพวกกุ้งขนาดเล็ก พบได้ทั่วไปในแหล่งน้ำจืดทุกแห่งทั่วโลก ในประเทศไทยมีไรน้ำนางฟ้าหลายชนิด ชนิดที่พบมากที่สุด ได้แก่ ไรน้ำนางฟ้าสยาม (Daphnia siamensis) ไรน้ำนางฟ้าไทย (Branchinella thailandensis) และไรน้ำนางฟ้าสิรินธร (Streptocephalus sirindhornae)
ไรน้ำนางฟ้าเป็นอาหารที่ดีสำหรับปลาและสัตว์น้ำอื่นๆ ไรน้ำนางฟ้ามีโปรตีนสูงและไขมันต่ำ ไรน้ำนางฟ้าสามารถเลี้ยงได้ง่ายและราคาไม่แพง ไรน้ำนางฟ้าจึงเป็นอาหารที่ดีสำหรับปลาและสัตว์น้ำขนาดเล็ก เช่น ปลากัด ปลาทอง ปลาหางนกยูง ไรน้ำนางฟ้ายังสามารถใช้เป็นอาหารสำหรับสัตว์เลี้ยงชนิดอื่นๆ เช่น กุ้ง กบ เต่า ฯลฯ
ไรน้ำนางฟ้าในประเทศไทยมีบทบาทสำคัญต่อระบบนิเวศน้ำจืด ไรน้ำนางฟ้าเป็นอาหารของปลาและสัตว์น้ำอื่นๆ ไรน้ำนางฟ้ายังช่วยกรองน้ำและช่วยควบคุมปริมาณจุลินทรีย์ในน้ำ ไรน้ำนางฟ้าเป็นสัตว์ที่มีความสำคัญต่อระบบนิเวศน้ำจืด ไรน้ำนางฟ้าช่วยรักษาความอุดมสมบูรณ์ของน้ำและช่วยควบคุมประชากรของสัตว์น้ำอื่นๆ
การเพาะเลี้ยงไรน้ำนางฟ้า (Angelfish) เป็นกิจกรรมที่น่าสนใจและยอดนิยมในวงกว้างสำหรับผู้เลี้ยงปลาหรือนักสะสมปลาเล็ก ไรน้ำนางฟ้าเป็นปลาน้ำจืดที่มีลักษณะที่สวยงามและสีสันสดใส จึงเป็นที่นิยมในการเลี้ยงในบ่อน้ำและแอควาเรียมในบ้านของผู้คน.
นี่คือขั้นตอนพื้นฐานในการเพาะเลี้ยงไรน้ำนางฟ้า:
- บ่อและอุปกรณ์: เริ่มต้นด้วยการเตรียมบ่อหรือถังที่มีขนาดเหมาะสมสำหรับไรน้ำนางฟ้า ควรมีพื้นที่เพียงพอสำหรับที่พักอยู่และการเคลื่อนไหว อุปกรณ์อื่น ๆ ที่จำเป็นรวมถึงเตาอุณหภูมิน้ำ, กรองน้ำ, สเตอร์ไลเซอร์, และไส้กรอง.
- สารเคมีและคุณภาพน้ำ: ตรวจสอบคุณภาพน้ำในบ่อและปรับเพื่อให้เหมาะสมสำหรับไรน้ำนางฟ้า สารเคมีที่สำคัญรวมถึงความกระด้างของน้ำ, ค่า pH, ค่าออกซิเจนในน้ำ และค่าอื่น ๆ ที่ส่งผลต่อสุขภาพของไรน้ำนางฟ้า.
- การเลือกและเพาะเลี้ยงไรน้ำนางฟ้า: เลือกไรน้ำนางฟ้าที่มีสุขภาพดีและปกติจากร้านค้าสัตว์เลี้ยงที่เชื่อถือได้ ระบบการเลี้ยงสามารถเป็นแบบตู้กำเนิด (breeding tank) หรืออาจใช้สายพันธุ์ที่พัฒนาแล้ว.
- การรักษาสภาพแวดล้อม: ให้สังเกตและรักษาสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมสำหรับไรน้ำนางฟ้า เช่น อุณหภูมิน้ำที่เหมาะสม, ระดับน้ำ, แสงสว่าง และการเตรียมอาหารที่เหมาะสม.
- การอาหาร: ไรน้ำนางฟ้าเป็นปลาเลี้ยงที่หลากหลายในเรื่องของอาหาร อาหารสำหรับไรน้ำนางฟ้าสามารถซื้อจากร้านค้าสัตว์เลี้ยง หรือสามารถใช้อาหารแบบแช่แข็งหรืออาหารที่เตรียมเองได้ อาหารที่ควรให้มีคุณค่าทางอาหารเหมาะสมสำหรับไรน้ำนางฟ้า เช่น อาหารแห้งหรือแช่แข็งที่มีส่วนผสมของแบคทีเรียและไขมันที่ดี.
ไรน้ำนางฟ้าจะเจริญเติบโตได้ภายใน 2-3 วัน เมื่อไรน้ำนางฟ้าโตเต็มที่ สามารถให้อาหารปลาหรือสัตว์น้ำอื่นๆ ได้
ข้อควรระวังในการเพาะเลี้ยงไรน้ำนางฟ้า
- ห้ามใช้น้ำประปาที่ยังไม่ได้เติมสารละลายคลอรีนออก เพราะคลอรีนจะฆ่าไรน้ำนางฟ้าได้
- ห้ามใส่อาหารสำหรับไรน้ำนางฟ้ามากเกินไป เพราะอาจทำให้น้ำเน่าเสียได้
- ตรวจสอบภาชนะเพาะเลี้ยงทุกวัน หากน้ำมีตะไคร่น้ำหรือสิ่งสกปรก ให้เปลี่ยนน้ำใหม่
การเพาะเลี้ยงไรน้ำนางฟ้าเป็นวิธีที่ดีในการหาอาหารสำหรับปลาและสัตว์น้ำอื่นๆ ไรน้ำนางฟ้าเป็นอาหารที่ดีเพราะมีโปรตีนสูงและไขมันต่ำ การเพาะเลี้ยงไรน้ำนางฟ้าสามารถทำได้ง่าย ๆ ที่บ้าน โดยใช้อุปกรณ์และวัสดุเพียงเล็กน้อย
ลักษณะทางสัณฐานวิทยา:
- ไรน้ำนางฟ้ามีลำตัวที่โค้งงอ รูปร่างสามเหลี่ยมเล็กน้อย
- ขนาดของไรน้ำนางฟ้าแต่ละสายพันธุ์สามารถแตกต่างกันไป แต่ลักษณะทั่วไปคือความยาวประมาณ 15-20 เซนติเมตร
- การเลี้ยงของผู้ตัวเมียแตกต่างกัน ผู้เลี้ยงอาจมีการเลี้ยงแบบตู้กำเนิด (pair breeding) หรือเลี้ยงเป็นกลุ่ม (community tank)
- สีของไรน้ำนางฟ้าเปลี่ยนแปลงได้ มีสายพันธุ์ที่มีสีสันสดใสเช่น สีดำ, แดง, ส้ม, น้ำเงิน, และมีลายต่าง ๆ บนลำตัว
พฤติกรรมและการดูแล:
- ไรน้ำนางฟ้าเป็นปลาที่สงบและอ่อนโยน แต่อาจกลายเป็นปลาที่รุนแรงในระยะตอนการเลี้ยงลูก
- มักอาศัยอยู่ในพื้นที่ที่มีอุณหภูมิน้ำระดับกลางถึงสูง ระดับ pH ที่เหมาะสมสำหรับไรน้ำนางฟ้าอยู่ที่ 6.0-7.5
- ไรน้ำนางฟ้าเป็นเลี้ยงที่ค่อนข้างประสบความสำเร็จในการเลี้ยงเพื่อการเจริญเติบโต แต่ควรระมัดระวังการกัดกินอาหารลูกเพื่อไม่ให้เกิดการปะทุบอ่อนของลูก
- การดูแลเรื่องอาหารอย่างถูกต้องเป็นสิ่งสำคัญในการเลี้ยงไรน้ำนางฟ้า ควรให้อาหารที่เหมาะสมและคุณค่าทางอาหาร เช่น อาหารแห้งหรือแช่แข็งที่มีส่วนผสมของแบคทีเรียและไขมันที่ดี
การเลี้ยงไรน้ำนางฟ้าเป็นกิจกรรมที่น่าสนใจและนักสะสมปลาหลายคนที่สนใจ อย่างไรก็ตาม ควรศึกษาและเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับการดูแลและการเลี้ยงไรน้ำนางฟ้าอย่างถูกต้องเพื่อให้ได้ผลการเลี้ยงที่ดีที่สุด คำแนะนำที่กล่าวมาเป็นแนวทางเบื้องต้นเท่านั้น การเลี้ยงปลานั้นควรใช้ความรอบคอบและความสนใจเป็นสิ่งสำคัญ
