ถ้าพูดถึง “พืชทะเลทราย” ภาพแรกที่หลายคนจะนึกถึงก็คงไม่พ้นกระบองเพชรสุดแกร่ง ทนแดด ทนน้ำ ทนแล้งแบบสุดขั้วใช่มั้ย? แต่รู้มั้ยว่าในความร้อนระอุของทะเลทราย ยังมีพืชอีกหลายชนิดที่ไม่ได้แค่เอาตัวรอด แต่ยังพัฒนาเทคนิคการอยู่รอดขั้นเทพ อย่าง “การล่อแมลง” มาใช้แบบเหนือชั้นเลยล่ะ!
หนึ่งในพืชทะเลทรายที่น่าสนใจมาก ๆ ก็คือ Welwitschia mirabilis หรือ “เวลวิชเชีย” พืชโบราณที่มีลักษณะแปลกประหลาดเหมือนหลุดมาจากหนังไซไฟ แต่ที่เด็ดคือมันมีวิธีการดึงดูดแมลงมาช่วยผสมเกสรแบบสุดเอกลักษณ์ ด้วยกลิ่นเฉพาะตัวที่คล้ายกลิ่นยางไม้หรือผลไม้หมัก ทำให้แมลงหลงเข้ามาแบบไม่รู้ตัว
อีกสายพันธุ์ที่น่าสนใจไม่แพ้กันคือ Stapelia gigantea หรือที่หลายคนรู้จักกันในชื่อ “ดอกศพ” เพราะกลิ่นของมันเหมือนกลิ่นเนื้อเน่า แต่แท้จริงแล้ว นี่คือกลยุทธ์ชั้นยอดในการล่อแมลงวันให้มาช่วยผสมเกสร! ฟังดูหลอนนิด ๆ แต่ธรรมชาติเขาฉลาดมากนะ เพราะพืชบางชนิดก็อยู่ในพื้นที่ที่ไม่มีลมพัดช่วยส่งเกสรเหมือนพืชอื่น ๆ เลยต้องใช้ “แมลง” มาเป็นพาหนะนั่นเอง
พืชทะเลทรายที่เป็นนักล่อแมลงตัวจริงเสียงจริง มักจะมีดอกที่ใหญ่ สีสันสด และบางทีก็มีกลิ่นแรงอย่างตั้งใจสุด ๆ เพื่อดึงดูดแมลงเฉพาะกลุ่ม เช่น ผึ้ง แมลงวัน ด้วง หรือแม้แต่ค้างคาว! ใช่แล้ว ค้างคาวก็เข้ามาเกี่ยวด้วย โดยเฉพาะในเวลากลางคืน ดอกไม้ของพืชทะเลทรายบางชนิดจะส่งกลิ่นแรงมากขึ้นในช่วงกลางคืน เพื่อให้ค้างคาวที่บินผ่านมาช่วยผสมเกสรให้
ยิ่งไปกว่านั้น พืชทะเลทรายเหล่านี้ไม่ได้แค่ล่อแมลงเฉย ๆ แต่บางชนิดก็พัฒนารูปร่างหน้าตาให้ดูเหมือนซากสัตว์หรือแมลงตัวเมียในฤดูผสมพันธุ์ เพื่อให้แมลงเพศผู้หลงกลเข้ามา! ยกตัวอย่างเช่น Orbea variegata ที่ดอกมีลวดลายเหมือนตัวอ่อนของแมลง ทำให้แมลงมาวางไข่ไว้ และในขณะเดียวกันก็ช่วยผสมเกสรไปในตัว
ความน่าทึ่งของพืชทะเลทรายเหล่านี้คือ การที่มันสามารถอยู่รอดในสภาพแวดล้อมที่โหดร้าย แต่ยังสามารถปรับตัวและใช้ “เสน่ห์ทางธรรมชาติ” มาเป็นเครื่องมือในการอยู่รอดได้แบบเหนือชั้น ไม่ได้แค่สวยเท่ หรือทนแล้ง แต่ยังฉลาดมาก!
ดังนั้น คราวหน้าเวลาเห็นดอกไม้สวย ๆ แปลก ๆ อย่าเพิ่งรีบดม เพราะบางทีนั่นอาจจะเป็น “กลิ่นศพ” ที่กำลังล่อแมลงอยู่ก็ได้นะ…แต่ถึงจะดูประหลาดยังไง ก็ต้องยอมรับเลยว่า พืชทะเลทรายเหล่านี้คือศิลปินสายล่อแมลงตัวจริง
ใครที่สนใจอยากเห็นของจริง ลองแวะไปชมได้ที่ อุทยานหลวงราชพฤกษ์ จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งมีรวบรวมพืชทะเลทรายหายากและน่าทึ่งไว้มากมาย รับรองว่าคุณจะได้เปิดโลกพืชแบบที่ไม่เคยเห็นมาก่อนแน่นอน!
